ยอป่า

ชื่อวิทยาศาสตร์                     Morinda elliptica Ridl

ชื่อทางพฤกษาศาสตร์  Morinda elliptica Ridl

วงศ์                         RUBIACEAE        

ชื่อสามัญ                               -              

ชื่อท้องถิ่น                             

ยอเถื่อน ยอป่า(ภาคกลาง) สลักป่า สลักหลวง(เหนือ) อุ้มลูกดูหนัง(สระบุรี) กะมูดู(มลายู)

ช่วงการออกดอกและติดผล: ระหว่างเดือนเมษายน ถึงกรกฎาคม

การขยายพันธุ์:ใช้เมล็ด หรือปักชำ

 ลักษณะทางพฤกษ์ศาสตร์                                                 

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 4-15 เมตร เปลือกสีน้ำตาลเหลือง เมื่อแก่แตกเป็นร่องขรุขระสีน้ำตาลปนเหลือง เนื้อไม้สีเหลือง ต้นใบกิ่งก้านคล้ายยอบ้าน แต่ยอป่าใบแคบยาวเรียว ใบเดี่ยวรูปหอกหลังใบและท้องใบเกลี้ยง ขอบใบเรียบ ดอกเล็กเป็นช่อออกตามง่ามใบ กลีบดอกสีขาวโคนกลีบติดกัน ผลกลมสีเขียวเข้ม มีตาเป็นตุ่มรอบผล ผลมีขนาดเล็กและกลมกว่ายอบ้าน เมื่อสุกเต็มที่จะมีสีดำสนิท

ยอป่า พบ มากในป่าเบญจพรรณแล้ง และป่าแดง ไม้ยอป่าใช้ทำเป็นเครื่องเรือนและเสาบ้าน ได้ ส่วนเปลือกราก (ที่อายุ ๓-๔ ปี) เนื้อไม้และ ใบ ใช้ทำเป็นสีย้อมผ้าได้ (ให้สีแดง)

คนโบราณท่านนิยมปลูกยกไว้ในบริเวณบ้าน โดยกำหนดปลูกทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ (อาคเนย์) เชื่อว่าจะป้องกันจัญไรได้ ทั้งชื่อ “ยอ” ยังเป็นมงคลนาม ถือเป็นเคล็ดว่า จะได้รับการสรรเสริญเยินยอ หรือยกยอปอปั้นในสิ่งที่ดีงามทางภาคอีสานยอป่าถือว่าเป็นไม้มงคลของคนอีสาน ในการนำข้าวขึ้นยุ้งจะต้องตัดเอากิ่งของยอป่ามาค้ำยุ้งไว้ก่อนนำข้าวขึ้นยุ้ง เพื่อเป็นศิริมงคล มีความหมายว่าให้ข้าวเพิ่มพูน ในทางสมุนไพรใช้แก่นต้มดื่มเป็นยาฟอกเลือด ขับลม ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน เหมาะที่จะปลูกตามบ้านเป็นไม้หอมที่ดีอีกชนิดหนึ่ง

ส่วนยอบ้าน ขึ้นได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย เปลือก ราก เนื้อไม้ และใบของยอบ้าน ใช้ทำเป็นสีย้อมผ้าได้เช่นกัน โดยเปลือก ราก เนื้อไม้ และใบ จะให้สีเหลืองแกมแดง เปลือกรากให้สีแดง เนื้อรากให้สีเหลือง ใช้ย้อมผ้าไหมและผ้าฝ้าย ซึ่งให้สีคงทนตามธรรมชาติ  นอกจากนี้ ยอบ้านยังมีประโยชน์ในด้านอาหาร และด้านยารักษาโรคด้วย

ประโยชน์และสรรพคุณยาไทย           

แก่น รสขมร้อน ต้มหรือดองสุราดื่ม ขับเลือดและขับน้ำคาวปลาให้แห้ง ป้องกันสันนิบาตหน้าเพลิง ขับและฟอกโลหิตระดู แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อ ขับผายลม